Onze aanpak om bodemdaling te remmen

Wat is bodemdaling?

In Nederland hebben we honderden jaren lang de waterstand in onze veengebieden verlaagd door water weg te pompen. Zo werden deze polders geschikt om er te boeren en te wonen. Maar de grond droogde hierdoor ook uit. Droge veengrond breekt sneller af dan natte veengrond en zakt in. Daardoor daalt de bodem. Soms met wel 1 cm per jaar.

Bodemdaling zorgt voor problemen voor bewoners, gebruikers en overheden. Het zorgt voor schade aan gebouwen, wegen en landbouwgrond. Dieper liggende polders maken het steeds duurder om het water in het gebied op peil te houden. De kwaliteit van het water gaat erdoor achteruit. En als veengrond daalt komen er ook nog eens grote hoeveelheden CO₂ vrij. Daarom willen we bodemdaling remmen.

Feiten en cijfers

• In ons gebied ligt ongeveer 20.000 hectare veengebied.
• Hiervan is circa 14.000 hectare landbouwgrond, de rest is vooral natuurgebied.
• Dit is ongeveer 10% van het gebied in Nederland dat gevoelig is voor bodemdaling.
• De veenbodem in ons gebied daalt tussen de 4 en 10 mm per jaar.
• Daardoor komt er per hectare grond tussen de 20 en 35 ton CO² per jaar vrij.
• Tel daar de uitstoot van sloten bij op en ons gebied stoot in totaal 588.000 ton CO² per jaar uit.

Onze taak: bodemdaling remmen

We willen daling van de bodem remmen, maar dat is niet makkelijk. Als waterschap zorgen we voor een oppervlaktewaterpeil dat past bij het gebruik van de grond. Maar wij bepalen niet hoe de grond gebruikt wordt: dat doen de eigenaren, gebruikers, provincies en gemeenten. Daarom moeten we samenwerken met deze partijen. En op een nieuwe manier kijken naar hoe we omgaan met water en de manier waarop de grond wordt gebruikt.

Hoe pakken we bodemdaling aan?

Ons eigen waterbeheer heeft invloed op bodemdaling. Want in gebieden waar we het oppervlaktewaterpeil laag houden, droogt het veen uit. Door de lagere grondwaterstand zakt het naar beneden. Maar andersom heeft het niet direct effect. Een hoger oppervlaktewaterpeil betekent niet dat de grondwaterstand meteen hoger komt.

Onze aanpak van bodemdaling komt terug in:

• Actieprogramma Aanpak Veenweiden
• Strategie Bodemdaling
• Nota Peilbeheer 20198

Actieprogramma Aanpak Veenweiden

In het actieprogramma 'Aanpak veenweiden 2021 – 2023' staat wat we de komende jaren doen om bodemdaling te remmen. We gaan actief, samen met anderen, aan de slag. We leren door te doen. We letten daarbij op de vraag naar water, de waterkwaliteit en het voorkomen van overlast. Door minder uitstoot van broeikasgassen dragen we bij aanhet klimaatakkoord voor 2030. En we helpen mee aan de omgevingsvisies van de provincies Utrecht en Noord-Holland om de bodemdaling in 2030 met 50% te remmen.

Strategie bodemdaling

In 2019 startten we met de ‘strategie bodemdaling (U verlaat deze site)’. Ook houden we bij het vaststellen van waterpeilen rekening met bodemdaling. Zo dragen we gebiedsgericht bij aan het remmen van bodemdaling. We richten ons op 3 belangrijke punten. Maar we kijken ook naar kansen en gevolgen op het gebied van biodiversiteit, klimaat, waterkwaliteit en energie.

Samenwerken

We willen bij het aanpakken van bodemdaling beter samenwerken met het Rijk, provincies en gemeenten. Want deze partijen bepalen hoe het land in ons gebied gebruikt wordt. En de manier waarop de grond gebruikt wordt heeft een grote invloed op bodemdaling.

Open proces

In de plannen over de inrichting van het land denken we als partner mee en geven we per gebied gericht advies. Daarbij gaan we in gesprek met alle partijen, ook de eigenaren en gebruikers van land. We adviseren ze hoe ze bodemdaling kunnen remmen. De beste vorm is een open proces. Dit betekent dat de eigenaren en gebruikers een toekomstbeeld vormen van het gebied. En het remmen van bodemdaling een plek geven in hun plannen.

Blijven leren

Om goed advies te kunnen geven blijven we leren over het remmen van bodemdaling. We praten met andere kenners en kijken naar wat er nog meer speelt in het gebied. Daarnaast testen we samen met gebruikers en eigenaren van land nieuwe ideeën in ons eigen gebied.

Nota Peilbeheer 2019

Naast de strategie heeft het waterschap ook een ‘nota peilbeheer (U verlaat deze site)’. In deze nota staat waar we rekening mee houden bij het bepalen van waterpeilen. Om bodemdaling te remmen stellen we de waterpeilen anders vast:

• Vroeger verlaagden we het waterpeil net zoveel als de bodem daalde. Zo bleef de grond droog en kon die gebruikt worden voor (land)bouw.
• Nu volgen we de bodemdaling met nog maar 75%. Zo wordt de veengrond minder snel droog. En zal de grond minder dalen. Maar: we doen dit niet als de grond dan niet meer op dezelfde manier gebruikt kan worden.
• Nemen de eigenaren en gebruikers van de grond zelf maatregelen tegen bodemdaling? Dan blijven we de bodemdaling in de gaten houden. Hier kunnen we van leren.

De waterpeilen bepalen we samen met eigenaren gebruikers, provincies en gemeenten. Zoals in onze strategie beschreven is.

Podcast: De Wereld van Water

Er gaat een wereld achter water schuil. Presentator Bart Krull trekt er op uit en zoekt deze keer alles uit over bodemdaling. Luister de podcast via Spotify (U verlaat deze site), Apple Podcasts (U verlaat deze site) of Google Podcasts (U verlaat deze site)